Bebek sahibi olmak isteyen ama olamayan çiftlerin karşılaştıkları en önemli sorunlardan biri de ‘sperm sayısının düşük olması ve buna bağlı sorunlar’. Sperm sayısı açısından bakıldığında 40 yıl önceyle bugün arasında farklar var mı? Neler oldu da erkeklerde sperm kalitesinde ve sayısında azalmalar yaşandı?
Uzun yıllardır tüp bebek tedavisinde psikolojik destek hizmeti veren biri olarak bu konunun giderek arttığını gözlemleyebiliyorum. Bununla birlikte konunun uzmanından bilgi almak ve sizlere de aktarmak istedim.
Sevgili çalışma arkadaşım Uzm. Emb. Gamze Karababa, hem son yıllarda yapılan çalışma sonuçlarından hem de sperm sayısının azalma nedenlerinden bahsetti ki.
- Dünyada yapılan pek çok çalışma yıllar içinde semen kalitesi ve sperm sayısında azalma ortaya koymaktadır.
- Erkeklerde sperm sayısında ve kalitesindeki azalmada yıllar boyunca değişen çevresel etmenlere maruz kalmak ve yaşam şekli değişiklikleri önemli rol oynamaktadır.
- Elde edilen bulguların özellikle endüstrileşmiş toplumlarda daha belirgin olması bu durumu desteklemektedir.
- Günümüzde insana ait bilgilerin eksikliklerine rağmen, özellikle endokrin bozucu kimyasallara, intrauterin(rahim içi), prenatal(doğum öncesi), postnatal (doğum sonrası) ve pubertal (Ergenlik) dönemler boyunca maruz kalmak yeni doğanda ve ergenlik döneminde üreme sağlığını olumsuz etkilediği, deney hayvanı çalışmaları ile ortaya konulmaya başlanmıştır.
Ülkemizdeki erkeklerde ortalama sperm sayısının günümüzdeki düzeylerinin belirlenmesini sağlamak, saptanan değerlerle geçmişteki değerler arasında karşılaştırma yaparak olası farklılıkların nedenlerinin araştırılması konusunda zemin hazırlamak, ülkemizde görülen infertilite vakalarının değerlendirilmesine katkıda bulunmak ve ileri yılarda sperm sayısı ve kalitesine yönelik ortaya çıkması olası değişiklikler konusunda ilk bilgileri sağlamak amacıyla HŞ Klinik Kadın Hastalıkları Doğum ve Tüp Bebek Merkezi olarak yaptığımız çalışmada:
- 1995-2011 yılları arasında sperm örneği veren 26.493 kişinin sonuçlarını incelediğimizde sperm sayısında yıllık %0.98 lik bir azalma saptanmıştır.
- Toplam sperm miktarı 1995-2011 yılları içerisinde %1.02 düzeyinde bir azalma göstermiştir.
Sperm sayısı yıllar içinde azalıyor çünkü dünyaya baktığımızda dünya üzerinde pek çok süreç insanın sağlığını olumsuz etkileyecek şekilde değişiyor.
Ozon tabakası deliniyor, doğal besinlere ulaşamıyoruz, obezite hızla artıyor, stres, kortizonu artırıyor, bu da sperm üretimini olumsuz etkiliyor. Genetiği ile oynanmayan gıda kalmadı, sigara, uyuşturucu, radyasyon, kimyasallar, ağır metaller, mesleki maruziyet (uzun yol şoförleri, maden işçileri, radyasyona maruz çalışanlar, …vb.)
İşte tüm bunlardan dolayı infertilitede ve testis kanserinde artış gözlüyoruz. Üremek, sağlıklı çocuklar dünyaya getirmek gitgide zorlaşıyor dersek abartmış olmayız.
Peki, neler yapmalıyız?
Sağlıklı yaşamak dediğimizde aklımıza neler geliyorsa yaptığımızda spermlerde ilgili elimizden geleni yapmış oluruz.
Radyasyondan uzak durmak, bilgisayarı sadece ihtiyaç olunca kısıtlı kullanmak, doğal beslenmeye dikkat etmek, kola gibi gazlı içeceklerden, sigara, madde ve alkolden uzak durmak , spor yapmak, stresi azaltmak, düşünce şeklini, hayata bakışını fark etmek ve eğer olumsuzsa değiştirme yollarına çalışmak, güvenli cinsel ilişkiyi tercih etmek ve düzenli seks yapmak.